Olthuis & Van Veenendaal presenteren
ETUDES VOOR OPERA:
DE MAN MET DRIE GEZICHTEN
Tekst: Oscar van Woensel
Composities: Hans Hasebos, Esmée Olthuis, Albert van Veenendaal
Ensemble:
Kristina Fuchs: zang www.kristinafuchs.com
Hein van der Heijden: acteur, zang
Esmée Olthuis: alt en sopraan saxofoon www.esmeeolthuis.nl
Hans Hasebos: marimba en percussie www.hanshasebos.com
Albert van Veenendaal: piano www.albertvanveenendaal.nl
Alan “Gunga” Purves: percussie
Regieadviezen: Javier Lopez Pinon www.javierlopezpinon.com
4 juni 2009, Bethanienklooster, Amsterdam
Geluidsregistratie: Anton van Halderen voor de Concertzender
Etudes voor Opera werd mede mogelijk gemaakt dankzij bijdragen van
Amsterdams Fonds voor de Kunst
Nederlands Fonds voor de Podiumkunsten+
SNS Reaal Fonds
Lira Fonds
Het Norma Fonds
P.W. Janssen’s Friesche Stichting
Kattendijke/Drucker Stichting
Met dank aan:
Het Bethanienklooster
Jack Lina
Arjan van Asselt
De medewerkers van het Bethanienklooster
De Concertzender
Stichting Loud
Kevin Walton
Kees van der Zwaard
Rolf Buijs
Anton van Halderen
Afke Nijhof
Monique Besten
Concept en inhoudelijke overwegingen-
Zoals de titel “Etudes voor Opera I-IV” aangeeft ligt de nadruk op vocale muziek. De concerten zijn een aanloop naar een later te realiseren groter project voor jazzpodia en theaterzalen. Het betreft hier dus als het ware “vingeroefeningen”, die in de uitvoering, met improvisatie als voornaamste gereedschap, vorm krijgen. De in de werktitel gebruikte term opera is gekozen omdat de teksten verhalend zijn en de afzonderlijke optredens een afgeronde scène vormen. Er is gekozen voor een muziek-theatrale vorm zonder regie waarbij de zangeres en de acteur het verhaal “vertellen”. De acteur is naast verteller ook muzikant en zal zijn tekst reciteren én zingen. De zangeres acteert niet. Haar personage krijgt vorm door haar stem, de muziek en de teksten.
In deze voorstudies wordt (deels) improviserend geëxperimenteerd met vorm en met de combinatie gesproken/gezongen taal en muziek. De bezetting bestaat uit uitvoerende kunstenaars die op het scherpst van de snede hun beste prestaties leveren. Door deze aanpak zijn de concerten zowel afgeronde mini-voorstellingen als kweekvijvers voor de later te realiseren voorstelling.
Synopsis door Oscar van Woensel-
2056 Verenigde Staten van Europa / NL
Op een regenachtige ochtend begin mei 2056 wordt in Rotterdam een autobom tot ontploffing gebracht. De schade is aanzienlijk, een blok van vijf huizen wordt met de grond gelijk gemaakt. De aanslag wordt niet opgeëist. Er vallen een tiental doden en een dertigtal gewonden. Tot dusver niets bijzonders, niet iets dat ‘de voorpagina zou halen’, als er nog kranten hadden bestaan.
Er is een jongeman met drie gezichten. Hij dwaalde gedurende de regenachtige nacht van café naar café. Van Box naar Box. Van Site naar Site. ’s Ochtends heeft hij een zure smaak in zijn mond. Hij zet zijn Mac in sluimerstand, doet een jas aan en gaat naar buiten. Dat heeft hij al een dag of vier niet meer gedaan. Niemand komt nog buiten. Maar deze jongeman heeft drie gezichten en één van die gezichten wil af toe naar buiten. Dan hoort hij een enorme dreun. Gerinkel van glas, instortende muren, knetterende elektriciteit, schreeuwende mensen. Intuïtief rent hij op het geluid af. Blauw licht mengt met oranjerood. Een ravage aangericht door een bom. Overal stukken meubel, stukken auto en stukken mens. Maar afgezien van alles wat iedereen kent dwarrelen er hier honderden stukken papier door de lucht.
Eén van de gezichten van de jongeman is het gezicht van een dichter. Een kunstenaar. En de kunstenaar is nieuwsgierig. Hij begint het papier te verzamelen. Papier herkent hij als iets wat zijn ouders nog hadden. Waar ze vroeger dingen van maakten die ze boeken noemden. Een politieagent in uniform houdt hem aan en vraagt om legitimatie. De man met drie gezichten heeft één paspoort en dat laat hij zien. De agent vraagt wat hij hier uitspookt. De man met drie gezichten zegt dat hij het papier wil verzamelen dat hij door de lucht zag vliegen. De agent verklaart hem voor gek en laat hem zijn gang gaan. De man met drie gezichten gaat terug naar zijn huis met een stapel van tweehonderd A4tjes. De meeste zijn beschreven met inkt. De dichter in de man met drie gezichten herinnert zich zijn vader met een vulpen. De man met drie gezichten reconstrueert de documenten die hij gevonden heeft op straat. Het zijn dagboekfragmenten van Pim Fortuyn.
Pim Fortuyn is een vergeten politicus uit het begin van het millennium. Het derde millennium na Christus is ook het begin geweest van het verdwijnen van het geheugen. Computers en het WorldWideWeb hebben het volstrekt overbodig gemaakt. Bovendien is Fortuyn iemand geweest die het de zittende politici lastig maakte. De arme man bleek te worden vermoord door een ‘dierenvriend’ en de zittende politici konden derhalve blijven zitten. En dat konden ze nog heel lang. Niet exact dezelfde maar inmiddels zou men hun voorgangers en opvolgers niet van elkaar kunnen onderscheiden.
De man met drie gezichten is ook dood. Hij leeft wel. Maar hij is dood. Zoals eigenlijk iedereen dood is in dit werelddeel. En eigenlijk in de meeste andere delen van de wereld ook. Deze man heeft alleen wel drie gezichten en dat hebben de meeste mensen niet. De meesten hebben er één. Of geen. Het lezen van de documenten uit het eind van het tweede millennium brengen de man tot leven. Zijn gezichten komen tot leven. Zijn herinneringen. Zijn gevoelens. Hij voelt zich mens worden. Hij ontdekt dat hij een geschiedenis heeft. Geschiedenis is gelijk met het geheugen afgeschreven als niet ter zake doende onzin.
De drie gezichten van de man met drie gezichten worden elk mens. Die drie mensen gaan willekeurig door de stapel fragmenten. Naar aanleiding van wat ze lezen raken de drie mannen in gesprek met elkaar. Een gesprek dat soms emotioneel volledig uit de hand dreigt te lopen, een gesprek dat herinneringen wakker maakt, geschiedenis tot leven brengt en gesprekken die steeds specifieker over de toekomst van de aarde gaan. En over de toekomst van de geschiedenis.
Ze gaan over thema’s die op het moment van schrijven actueel zijn, maar op het moment waarop ze gevoerd worden hopeloos ouderwets lijken. Normen en waarden, de opwarming van de aarde, terrorisme, xenofobie, haat, angst en nijd.
De man met drie gezichten had zich tot hij de documenten vond redelijk staande kunnen houden in de maatschappij van de toekomst. Hij heeft zich nooit echt thuis gevoeld ergens, maar het gegeven dat elk soort voelen te manipuleren is met medicatie en emoties daardoor toch naar het derde plan zijn verstoten, maakte dat allemaal dragelijk. Nu wordt de man met drie gezichten geconfronteerd met zijn oorsprong. En in zijn oorsprong huist zijn wezen. De confrontatie is hevig, onlogisch, soms kwaadaardig en bovendien onvoorspelbaar grillig en extreem bevreemdend.